Koşullanma, organizmanın; doğal bir uyarıcıya karşı gösterdiği doğal tepkiyi, daha önce tepki vermediği yapay bir uyarıcıya da göstermesidir. Klasik koşullanma yoluyla öğrenme ilk kez fizyolog ve psikolog olan Ivan Pavlov tarafından ele alınmıştır. Pavlov köpekler üzerinde koşullanma deneyleri yapmıştır. Köpek et görünce doğal olarak salya salgılar. Pavlov yaptığı deneyde köpeğe et vermeden önce zil çaldı, hemen arkasından et verdi ve birçok tekrardan sonra köpeğin zil sesini duyar duymaz salya tepkisi verdiğini gözlemledi. Koşullanmayla gerçekleşen öğrenme sonucunda köpek, zil sesi duyunca salya salgılamayı öğrenmiş oldu.

Buna göre, klasik koşullanma sürecinde “zil sesine karşı köpeğin salya salgılaması” aşağıdakilerden hangisiyle adlandırılmaktadır?

Küçüklüğünden beri Ayşe’nin tek hayali otomobil kullanmaktı. Büyüklerinin araba kullanışını izler, acaba ben de günün birinde o koltukta oturabilecek miyim diye düşünürdü. Yaşı araba kullanmaya uygun hâle geldiğinde hemen bir ehliyet kursuna yazıldı ve tüm trafik kurallarını öğrendi. Yazılı sınavdan yüksek bir puanla geçen Ayşe, nasıl olsa teorik bilgilerim çok iyi diye direksiyon eğitimlerine katılmadı. Sınav günü, öğrendiği bilgilerin otomobili mükemmel bir şekilde kullanmasına yetmediğini anladı ve sınavda başarısız oldu.

Buna göre, Ayşe’nin aşağıdakilerden hangisini yeteri kadar gerçekleştiremediği söylenebilir?

Lise ve üniversite yıllarım boyunca kullandığım telefon numaramı hatırlayamıyorum. Hâlbuki yıllarca bu numarayı kullandım. Numaramı isteyen bir çok kişiye ezbere defalarca söyledim. Bir çok yere telefon numaramı defalarca yazmama rağmen şu anda belli bir kısmını dahi ifade edemem, bir yere yazamam.

Bu örnekten hareketle;

I. Depolanan bilginin hatırlanmasında sorun yaşanmaktadır.
II. Öğrenme bireyler arasında farklılık gösterebilir.
III. Uzun süre kullanılmayan bilgilerin geri çağrılmasında sorunlar yaşanabilir.
IV. Öğrenme gerçekleşmediği için hatırlama da gerçekleşmez.

yargılarından hangilerine ulaşabilir?

Unutma; kişinin öğrenilen bilgileri hatırlamakta güçlük çekmesi ya da hatırlayamama durumudur.

Buna göre;

I. ilkokul öğretmeni ile karşılaşan doktor Ayşe’nin öğretmeninin adını hatırlayamaması,
II. ilk defa telefonu olan ortaokul öğrencisi Esra’nın numarasını isteyen arkadaşlarına numarasını yazmış olduğu kâğıttan okuması,
III. kişinin yıllar önce ilkokulda 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda okuduğum şiiri şimdi okuyamaması,
IV. sınava çalışmayan Osman’ın sınavdan düşük not alması

durumlarından hangileri unutmaya örnek gösterilemez?

Ahmet, babasının memur olması dolayısıyla hayatında sıklıkla okul değiştirmeye alışmıştır. Bu sene de Ahmet’in babası Niğde’ye tayin olunca eski arkadaşlarını çok seviyor olsa da Niğde de evlerine yakın yeni bir okula yazılmıştır. Ahmet’in yeni okuluna alışması, öğretmenleriyle, öğrenci arkadaşlarıyla ve ortamla hem hal olması biraz zaman alacaktır. Konular işlenmeye başlanmış, gel zaman git zaman ilk yazılı dönemi gelmiştir. Ahmet’in yazılı kağıtlarında bir problem vardır. Öğretmenleri bir konudan dolayı şikâyetçidir. Ahmet sınav kâğıtlarına eski öğrenci numarasını yazmaktadır.

Buna göre, Ahmet’in öğrenci numarasını yanlış yazması aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir?

Ayşe Öğretmen öğrencisi Hikmet’in matematik alanındaki bazı konularda diğer arkadaşlarından biraz daha farklı olduğunu hissetmiştir. Hikmet’in integral, türev, trigonometri gibi konuları ilk defa gördüğü hâlde çok hızlı anladığını, soruları çözme hızının da oldukça hızlı olduğunu fark etmiştir.

Buna göre, Hikmet’in aşağıdaki zekâ türlerinden hangisini kullanma yeteneğinin fazla olduğu söylenebilir?

I. Kişi, yaşadığı yakın ve uzak çevreyle ilişki kurup bu ilişkiyi sürdürebilmelidir.
II. Kişinin kendine güveni olmalıdır.
III. Kişi insanlarla geçinme ve iş birliği yapmanın ötesinde sevgiye ve saygıya dayalı bağlar kurabilmelidir.
IV. Kişinin geleceğe yönelik tasarıları olmalı ve bunlara ulaşmak için hayalî çabalarda bulunmalıdır.
V. Kişi karşılaştığı güç durumlar karşısında geri çekilme esnekliği gösterebilmelidir.

Yukarıdaki özelliklerden hangisi ruhsal açıdan sağlıklı olmanın ölçütlerinden biri değildir?

Savunma mekanizmalarının en önemli özelliği bu tepkilerin bilinç dışında geliştirilmesidir. Savunma mekanizmaları var olan sorunu çözmez, sorunların yarattığı kaygıyı sadece azaltarak bireyin uyumunu kolaylaştırır. Ancak sıklıkla kullanılırsa uyumu bozar ve sağlıksız bir nitelik kazanır. Her insan savunma mekanizmalarını zaman zaman kullanır. Savunma mekanizmalarını sürekli kullanmak, bireyin gerçekle bağını koparır ve ruh sağlığını olumsuz etkiler.

Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi savunma mekanizmalarının bir özelliği değildir?

Savunma mekanizmalarından yansıtma; bireyin yaşadığı durum ya da kendisinden kaynaklanan hataları veya kendisinde bulunan kusurları başkalarında görme eğilimi ve davranışına denir.

Buna göre;

I. hiç hoşlanmadığı komşusuyla karşılaşan bireyin, ona güler yüzlü ve sempatik davranması,
II. sınavlarda başarısız öğrencinin kendisinin iyi çalıştığını ancak öğretmenin zor konulardan sorduğunu söylemesi,
III. bireyin kendisinde hastalık olmadığını, doktorun teşhisinin yanlış olduğunu söylemesi,
IV. maçı kaybeden takımın motivasyonlarının eksik olduğunu, sahanın maç yapmaya elverişsiz olduğunu söylemesi

durumlarından hangileri “yansıtma” mekanizmasına örnektir?

Bir kış günü sabaha kadar yağan kar, dört bir yanı kaplar. Nasrettin Hoca erkenden kalkıp kapı dışarı çıkınca, bir de bakar ki kar, dam boyu olmuş. Dam çöker endişesiyle telaşlanır. Kar küreğini alıp bir an önce karı temizlemek için kürümeye başlar. O anda dengesini kaybedip damdan aşağıya düşer. Nasrettin Hoca´nın sesine toplanan konu komşu, hısım akraba, “Aman nasıl olmuş, ayağı mı kolu mu kırılmış, doktora götürelim, kırıkçı çağıralım.” derken Nasrettin Hoca: “Ben doktor falan istemem bana damdan düşen birini getirin.” der.

Nasrettin Hoca’nın bu durumu aşağıdaki psikoloji kavramlarından hangisiyle açıklanabilir?