İstanbul’da yaşayan Ortaokul öğrencisi Kültigin Sosyal Bilgiler dersinde İpek Yolunun bir kolunun Trabzon’dan geçtiğini, bu yolun Trabzon’un önemini artırdığını ve insanların bu şehre yerleştiğini öğrenmiştir. Okul tatile girince akrabalarının yanına Trabzon’a gelen Kültigin şehri gözlemlemiş, canlı bir limanı, İran’a giden transit bir yolu olduğunu ve bugün de insanların yerleşmek için burayı tercih ettiğini fark etmiştir.

Verilen metne göre Trabzon şehrinin yerleşme için tercih edilmesinde hangi faktör etkili olmuştur?

Haritada ‘Bereketli Hilal’ denen coğrafya gösterilmektedir.

Bereketli Hilal verimli topraklara sahip bir alanı içerir. Bu bölge Ortadoğu uygarlıklarının doğduğu bölge olarak kabul edilmektedir. Eski çağlarda olduğu gibi günümüzde de bu bölge insanların yerleşmek için tercih ettiği bir bölge olmuştur. Bölgede insanlar çiftçilikle uğraşmış hatta buğday, arpa, mercimek, bezelye, nohut, acı burçak, keten bitkileri ilk kez bu bölgede ekilmiştir.

Buna göre insanların bu bölgeye yerleşmesinin temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

Adana Çukurova üzerine kurulmuş geniş düzlükleri, denize kenarı, iklimi yerleşmeye müsait, Seyhan ve Ceyhan Nehirlerinin geçtiği, verimli toprakları olan, uluslararası Altın Koza Film Festivali yapılan sanatsal yönü de olan bir ilimizdir. Bu özelliklerinden dolayı Adana’ya insanlar yerleşmiştir.

Verilen bilgide insanların Adana’yı yerleşim yeri olarak tercih etmesinde hangi faktörün etkisinden bahsedilmemiştir?

♦ İlk yerleşim yerleri verimli, iklim koşullarının elverişli olduğu akarsu kenarlarında kurulmuştur. İndus, Ganj, Sarıırmak, Gökırmak, Nil, Fırat ve Dicle nehirleri çevresinde olduğu gibi
♦ İnsanların ellerinde bulunan ve ihtiyaçları olmayan ürünleri başkalarına satmalarıyla ticaret şehirleri doğmuştur.
♦ Peygamberlerin yaşadığı ve dince kutsal sayılan yerlerde dini kentler ortaya çıkmıştır. Örneğin; Mekke, Medine, Kudüs, Vatikan
♦ Sanayi devrimi ile birlikte fabrikaların bulunduğu sanayi kentleri kurulmuştur. Örneğin; Osaka, Essen, Manchester

Verilen bilgilere göre bir yerin yerleşim yeri olmasında aşağıdakilerden hangisinin etkisinden bahsedilmemiştir?

Tabloda verilen bilgilere göre A sütununda bulunan şehrin B sütunundaki şehirlerin toplam nüfusundan daha fazla nüfusa sahip olmasında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenebilir?

Günümüzden 12000 yıl önce yapıldığı tahmin edilen Göbeklitepe, dünyanın bilinen en eski tapınma alanıdır. Avcılık ve toplayıcılık yapan insanların ibadet merkezine yakın olma arzusu ve dinsel törenler için bir araya gelmeleri Göbeklitepe’yi inşa etmelerinde önemli bir etkendir. Göbeklitepe’nin keşfi ile birlikte insanların yerleşik yaşama geçişinde tarımın değil dinsel inanışın etkisi olduğu bilim insanları tarafından ileri sürülmüştür.

Metinde verilen bilgiden hareketle Göbeklitepe ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

Peru'da bulunan 6000 metre yüksekliğiyle dünyanın en yüksek rakımlı yerleşim yeri La Rinconada'dır. 60.000 kişilik nüfusun büyük bir bölümünü Peru'nun kırsal kesiminden gelen insanlar oluşturmaktadır. Bu şehirde yaşayan insanlar; soğuk, yüksek irtifa hastalığı, toksik gazlar ya da göçük tehdidine rağmen geçimlerine altın bulma ümidiyle burada devam ediyorlar.

Verilen bilgilere göre La Rinconada’nın yerleşim yeri olarak seçilmesinde rol oynayan özellik hangisidir?

Dünyadaki ilk yerleşim alanlarının belirlenmesinde daha çok doğal çevre şartları etkili olmuştur. İlk yerleşimler tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin kolay olduğu ılıman iklim bölgesinde, verimli toprakların ve su kaynaklarının yakınında, sel gibi doğal olayların etki alanları dışında kurulmuştur.

Buna göre insanlar yerleşim yeri seçerken aşağıdakilerden hangisine dikkat etmemiştir?

Yukarıda verilen yerleşmeye uygun alanlar şemasına hangisi yazılamaz?

18.yüzyılın sonlarına doğru başlayan Sanayi İnkılabı neticesinde tarımda makineleşme gerçekleşmiş, aynı büyüklükteki toprak parçası daha fazla insanı bakabilecek şekilde işlenmiştir. Kırsal kesimde işsiz kalan kişiler fabrikalarda çalışmak amacıyla sanayileşmiş kentlere göç etmişlerdir. Böylece sanayisi gelişen kentlerde nüfus artışı yaşanmıştır.

Buna göre aşağıdaki şehirlerden hangisinin nüfuslanmasında metinde verilen faktör en az etki etmiştir?