Osmanlı Devleti’nin verdiği kapitülasyonlardan yararlanan yabancı devletler Osmanlı topraklarında birçok okul açmışlardı. İlgili oldukları devletlerin konsoloslukları aracılığıyla yönetilen bu okullarda Osmanlı Devleti’nin yeterince denetim hakkı yoktu. Bunu değerlendiren yabancı okullar, eğitimden çok misyonerlik faaliyetleriyle meşgul oluyor ve ülkedeki azınlıkları devlete karşı isyana teşvik ediyorlardı. Osmanlı Devleti yabancı okulların bu zararlı faaliyetlerini engellemek için birtakım düzenlemeler yaptıysa da başarılı olamadı. Bunun üzerine TBMM tarafından 3 Mart 1924 tarihinde Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile bütün eğitim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanmıştır.

Verilenlere göre yabancı okulların “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” ile ayrıcalıklarına son verilme sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

Lozan Antlaşması sonrasında Türkiye yabancı okullarla ilgili yasal düzenlemeler yaptı. Çıkarılan “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” ile yabancı okulların ayrıcalıklarına son verilerek bu okullar Millî Eğitim Bakanlığına bağlandı. Yabancı okullara Türk öğretmenler tarafından Türkçe okutulmak üzere tarih ve coğrafya dersleri de konuldu. Ayrıca bu okullar Türk müfettişlerce denetlenmeye başlandı. Buçalışmalar, bunca zamandır serbest hareket etmeye alışmış bazı yabancı okulları rahatsız etti ise de Türkiye kararlarının arkasında durdu. Kurallara uyan yabancı okullar faaliyetlerine Türk Hükûmetinin kontrolünde devam ederken aykırı hareket eden okullar kapatıldı. Avrupalı devletler yabancı okullarla ilgili düzenlemelerin birlikte gözden geçirilmesini istemişler ancak Türkiye bu isteği reddetmiştir.

Türkiye’nin, yabancı devletlerin bu isteğini reddetmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Türkiye’nin, kendi iç işlerine, yabancı devletleri karıştırmak istememesi, Türk dış politikalarının dayandığı temel ilkelerden hangisiyle ilgilidir?

Osmanlı Devleti ilk kez Kırım Savaşı sırasında dış borç almıştı (1854). Ancak alınan borçların verimli kullanılamaması nedeniyle devlet, otuz yıl içinde borçlarının faizini dahi ödeyemez hâle gelmiş ve iflas etmişti. Bunun üzerine alacaklı devletler bir araya gelerek “Düyûn-u Umûmiye” adıyla bir teşkilat kurmuşlardı. Osmanlı Devleti’nin başlıca gelir kaynaklarına el koyan bu teşkilat, topladığı parayı alacaklı devletler arasında paylaştırıyordu. Sanki “devlet içinde devlet varmış” gibi bir durum ortaya çıkmıştı.

Verilenlere göre Düyûn-u Umûmiye teşkilatının kurulma amacı nedir?

Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na girmesinde dış borçlardan kurtulma isteği de etkili olmuştu. Ancak savaşın kaybedilmesi sonucu Osmanlı Devleti bu borçlardan kurtulamadığı gibi daha fazla borçlanmak zorunda kalmıştı. Ancak Lozan Antlaşması’nda “Osmanlı borçları; Türkiye ile Osmanlı Devleti’nden Trablusgarp Savaşı ve sonrasında toprak alan on dört devlet arasında ortalama gelir oranlarına göre bölüşülecek ve yirmi yıl içinde ödenecektir.” hükmü yer almaktadır.

Buna göre Osmanlı Devleti ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Yabancı devletler, azınlıkların haklarını koruma bahanesiyle Osmanlı Devleti’nin iç işlerine müdahale ediyorlardı. Bu durum devletin egemenlik haklarını zedeliyordu. Yabancı devletlerin Türkiye’nin iç işlerine müdahalesini önlemek için Lozan görüşmeleri sırasında çeşitli çalışmalar yapıldı. Türkiye ile Yunanistan arasında, Lozan görüşmeleri devam ederken azınlık sorunun çözümüne yönelik “Türk ve Rum Nüfus Mübadelesine Dair Sözleşme” imzalandı (30 Ocak 1923).

Buna göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılabilir?

Yunanistan’ın Batı Trakya’daki Türklerin mallarına el koyması üzerine Türkiye de İstanbul’daki Rumların mallarına el koydu. Tüm bunlar iki taraf arasındaki sorunun daha da büyümesine neden oldu. Taraflar arasında yaşanan gerginlik bir süre daha devam etti. İtalya’nın Akdeniz’de saldırgan bir politika takip etmesi, Türkiye ve Yunanistan’ı tedirgin etti. Bu durum karşısında iki devlet birbirleriyle yakınlaşma ihtiyacı hissettiler. 10 Haziran 1930’da Ankara’da imzalanan antlaşma ile İstanbul’da yaşayan Rumlar ile Batı Trakya’da yaşayan Türkler mübadele dışında tutularak mübadele sorunu çözüldü.

Yunanistan ile Türkiye’nin birbirine yakınlaşmasına neden olan gelişmenin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?

10 Haziran 1930’da Ankara’da imzalanan antlaşma ile İstanbul’da yaşayan Rumlar ile Batı Trakya’da yaşayan Türkler mübadele dışında tutularak mübadele sorunu çözüldü. Sorunun çözülmesinde Atatürk’ün gayretleriyle taraflar arasında yapılan ikili görüşmeler etkili oldu. Mübadele sorununun çözülmesi, Türkiye ile Yunanistan arasındaki dostluk ilişkilerinin doğmasına zemin hazırladı. Yunanistan Başbakanı Venizelos ile Türkiye Başbakanı İnönü’nün karşılıklı ziyaretleri iki ülke arasındaki dostluğu geliştirdi. Bu yakınlaşma Balkan Antantı’nın imzalanmasına ortam hazırladı.

Buna göre Balkan Antantı’nın imzalanmasına ortam hazırlayan durumun aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?

Almanya ve İtalya’nın Akdeniz ve Ortadoğu üzerinde saldırgan bir politika takip etmesi, diğer bölge ülkeleriyle birlikte Türkiye’yi de tedirgin etti. Türkiye ortaya çıkan bu durum karşısında Lozan Antlaşması’nın Boğazlarla ilgili hükümlerinin yenilenmesi için Milletler Cemiyeti’ne başvurdu. İtalya dışındaki bütün ülkeler Türkiye’nin başvurusuna olumlu yaklaştı. İsviçre’nin Montrö kentinde boğazlarla ilgili kararları görüşmek üzere yeni bir konferans toplandı. Konferansın sonunda, bugün hâlâ geçerliliğini koruyan Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalandı (20 Temmuz 1936).

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Milletler Cemiyeti, I. Dünya Savaşı içinde barış ve güvenliği sağlamak amacıyla uluslararası siyasal bir örgüt kurulması düşüncesi ile İsviçre, Hollanda, İngiltere, ABD, özel ve resmi çevrelerde doğmuştur. ABD başkanı Wilson 1916’dan başlayarak savaşı önleyecek ülke bütünlüğü ve siyasal bağımsızlığı güvence altına alacak silahsızlanmayı düzenleyecek bir örgütün kurulmasını savunmuştur. ABD Başkanı Wilson’nun talebi doğrultusunda 1920’de kurulan cemiyet barışı korumak yerine güçlü devletlerin çıkarlarını korumaya hizmet etmeye başlamıştır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisinin Milletler Cemiyeti’nin kuruluş amacı olduğu söylenebilir?