Osmanlı Devleti’nin verdiği kapitülasyonlardan yararlanan yabancı devletler Osmanlı topraklarında birçok okul açmışlardı. İlgili oldukları devletlerin konsoloslukları aracılığıyla yönetilen bu okullarda Osmanlı Devleti’nin yeterince denetim hakkı yoktu. Bunu değerlendiren yabancı okullar, eğitimden çok misyonerlik faaliyetleriyle meşgul oluyor ve ülkedeki azınlıkları devlete karşı isyana teşvik ediyorlardı. Osmanlı Devleti yabancı okulların bu zararlı faaliyetlerini engellemek için birtakım düzenlemeler yaptıysa da başarılı olamadı. Bunun üzerine TBMM tarafından 3 Mart 1924 tarihinde Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile bütün eğitim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanmıştır.

Verilenlere göre yabancı okulların “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” ile ayrıcalıklarına son verilme sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

Lozan Antlaşması sonrasında Türkiye yabancı okullarla ilgili yasal düzenlemeler yaptı. Çıkarılan “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” ile yabancı okulların ayrıcalıklarına son verilerek bu okullar Millî Eğitim Bakanlığına bağlandı. Yabancı okullara Türk öğretmenler tarafından Türkçe okutulmak üzere tarih ve coğrafya dersleri de konuldu. Ayrıca bu okullar Türk müfettişlerce denetlenmeye başlandı. Buçalışmalar, bunca zamandır serbest hareket etmeye alışmış bazı yabancı okulları rahatsız etti ise de Türkiye kararlarının arkasında durdu. Kurallara uyan yabancı okullar faaliyetlerine Türk Hükûmetinin kontrolünde devam ederken aykırı hareket eden okullar kapatıldı. Avrupalı devletler yabancı okullarla ilgili düzenlemelerin birlikte gözden geçirilmesini istemişler ancak Türkiye bu isteği reddetmiştir.

Türkiye’nin, yabancı devletlerin bu isteğini reddetmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Türkiye’nin, kendi iç işlerine, yabancı devletleri karıştırmak istememesi, Türk dış politikalarının dayandığı temel ilkelerden hangisiyle ilgilidir?

Osmanlı Devleti ilk kez Kırım Savaşı sırasında dış borç almıştı (1854). Ancak alınan borçların verimli kullanılamaması nedeniyle devlet, otuz yıl içinde borçlarının faizini dahi ödeyemez hâle gelmiş ve iflas etmişti. Bunun üzerine alacaklı devletler bir araya gelerek “Düyûn-u Umûmiye” adıyla bir teşkilat kurmuşlardı. Osmanlı Devleti’nin başlıca gelir kaynaklarına el koyan bu teşkilat, topladığı parayı alacaklı devletler arasında paylaştırıyordu. Sanki “devlet içinde devlet varmış” gibi bir durum ortaya çıkmıştı.

Verilenlere göre Düyûn-u Umûmiye teşkilatının kurulma amacı nedir?

Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na girmesinde dış borçlardan kurtulma isteği de etkili olmuştu. Ancak savaşın kaybedilmesi sonucu Osmanlı Devleti bu borçlardan kurtulamadığı gibi daha fazla borçlanmak zorunda kalmıştı. Ancak Lozan Antlaşması’nda “Osmanlı borçları; Türkiye ile Osmanlı Devleti’nden Trablusgarp Savaşı ve sonrasında toprak alan on dört devlet arasında ortalama gelir oranlarına göre bölüşülecek ve yirmi yıl içinde ödenecektir.” hükmü yer almaktadır.

Buna göre Osmanlı Devleti ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Yabancı devletler, azınlıkların haklarını koruma bahanesiyle Osmanlı Devleti’nin iç işlerine müdahale ediyorlardı. Bu durum devletin egemenlik haklarını zedeliyordu. Yabancı devletlerin Türkiye’nin iç işlerine müdahalesini önlemek için Lozan görüşmeleri sırasında çeşitli çalışmalar yapıldı. Türkiye ile Yunanistan arasında, Lozan görüşmeleri devam ederken azınlık sorunun çözümüne yönelik “Türk ve Rum Nüfus Mübadelesine Dair Sözleşme” imzalandı (30 Ocak 1923).

Buna göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılabilir?

Yunanistan’ın Batı Trakya’daki Türklerin mallarına el koyması üzerine Türkiye de İstanbul’daki Rumların mallarına el koydu. Tüm bunlar iki taraf arasındaki sorunun daha da büyümesine neden oldu. Taraflar arasında yaşanan gerginlik bir süre daha devam etti. İtalya’nın Akdeniz’de saldırgan bir politika takip etmesi, Türkiye ve Yunanistan’ı tedirgin etti. Bu durum karşısında iki devlet birbirleriyle yakınlaşma ihtiyacı hissettiler. 10 Haziran 1930’da Ankara’da imzalanan antlaşma ile İstanbul’da yaşayan Rumlar ile Batı Trakya’da yaşayan Türkler mübadele dışında tutularak mübadele sorunu çözüldü.

Yunanistan ile Türkiye’nin birbirine yakınlaşmasına neden olan gelişmenin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?

10 Haziran 1930’da Ankara’da imzalanan antlaşma ile İstanbul’da yaşayan Rumlar ile Batı Trakya’da yaşayan Türkler mübadele dışında tutularak mübadele sorunu çözüldü. Sorunun çözülmesinde Atatürk’ün gayretleriyle taraflar arasında yapılan ikili görüşmeler etkili oldu. Mübadele sorununun çözülmesi, Türkiye ile Yunanistan arasındaki dostluk ilişkilerinin doğmasına zemin hazırladı. Yunanistan Başbakanı Venizelos ile Türkiye Başbakanı İnönü’nün karşılıklı ziyaretleri iki ülke arasındaki dostluğu geliştirdi. Bu yakınlaşma Balkan Antantı’nın imzalanmasına ortam hazırladı.

Buna göre Balkan Antantı’nın imzalanmasına ortam hazırlayan durumun aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?

Almanya ve İtalya’nın Akdeniz ve Ortadoğu üzerinde saldırgan bir politika takip etmesi, diğer bölge ülkeleriyle birlikte Türkiye’yi de tedirgin etti. Türkiye ortaya çıkan bu durum karşısında Lozan Antlaşması’nın Boğazlarla ilgili hükümlerinin yenilenmesi için Milletler Cemiyeti’ne başvurdu. İtalya dışındaki bütün ülkeler Türkiye’nin başvurusuna olumlu yaklaştı. İsviçre’nin Montrö kentinde boğazlarla ilgili kararları görüşmek üzere yeni bir konferans toplandı. Konferansın sonunda, bugün hâlâ geçerliliğini koruyan Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalandı (20 Temmuz 1936).

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Milletler Cemiyeti, I. Dünya Savaşı içinde barış ve güvenliği sağlamak amacıyla uluslararası siyasal bir örgüt kurulması düşüncesi ile İsviçre, Hollanda, İngiltere, ABD, özel ve resmi çevrelerde doğmuştur. ABD başkanı Wilson 1916’dan başlayarak savaşı önleyecek ülke bütünlüğü ve siyasal bağımsızlığı güvence altına alacak silahsızlanmayı düzenleyecek bir örgütün kurulmasını savunmuştur. ABD Başkanı Wilson’nun talebi doğrultusunda 1920’de kurulan cemiyet barışı korumak yerine güçlü devletlerin çıkarlarını korumaya hizmet etmeye başlamıştır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisinin Milletler Cemiyeti’nin kuruluş amacı olduğu söylenebilir?

Türkiye’nin uluslararası sorunların çözümünde takip ettiği barışçıl dış politika, dünya devletlerinin takdirini toplamıştı. Bunun üzerine İspanya, Türkiye’nin üye olması için Milletler Cemiyeti’ne öneri sundu. İspanya’nın önerisini kabul eden Cemiyet, Türkiye’ye üyelik teklif etti. Dünya barışına katkı sunmak isteyen Türkiye, bu teklifi kabul ederek 18 Temmuz 1932’de Milletler Cemiyeti’ne üye oldu.

Türkiye, Milletler Cemiyeti’ne üye olduktan sonra hangi sorunu Milletler Cemiyeti aracılığı ile çözmüştür?

Milletler Cemiyeti’nin kuruluş amacı devletler arası sorunları barışçıl yollardan çözüm bulmaktı. Ancak Milletler Cemiyeti kuruluş amacına uygun hareket edemedi ve kısa bir süre sonra büyük devletlerin, özellikle de İngiltere’nin güdümüne girdi. Barışı korumak yerine, güçlü devletlerin çıkarlarını korumaya başladı. Uluslararası sorunların çözümünde taraflara eşit yaklaşmak yerine, tarafgir davrandı. Barıştan çok, büyük devletlerin emellerine hizmet eden Cemiyet, II. Dünya Savaşı’nın çıkmasını engelleyememiştir. Savaş sonrası 18 Nisan 1946’da Cenevre’de toplanan konferans XXI. Genel Kurul Toplantısı ile cemiyetin dağılmasına karar vermiştir.

Aşağıdakilerden hangisi Milletler Cemiyeti’nin dağılmasına sebep olan olaylardan biri değildir?

I. Dünya Savaşı’ndan sonra imzalanan barış antlaşmaları dünyaya barış getirmedi. İntikam hırsıyla hareket eden Almanya ve İtalya yeniden silahlanarak saldırgan bir politika takip etmeye başladı. Bu devletlerin Balkanlar ve Akdeniz üzerinde takip ettikleri yayılmacı politikaya karşı Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya’nın da olduğu Balkan Antantı diye bilinen bir dostluk antlaşması imzalandı.

Buna göre Balkan Antantı ile aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı söylenebilir?

Türkiye, Balkan devletlerini bir araya getirmeye çalıştı. Bu çalışmaların bir sonucu olarak Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında Balkan Antantı adıyla bir antlaşma imzalandı (9 Şubat 1934). Fakat Balkan Devleti olan Bulgaristan bu antlaşmaya katılmamıştır.

Bulgaristan’ın Balkan Antantı’na katılmamasının sebebi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

Balkan ülkeleriyle dostluk ve iş birliğini geliştiren Türkiye, aynı gayelere doğu komşularıyla da ulaşmaya çalıştı. İtalya’nın 1935’te Habeşistan’a saldırması, Ortadoğu’da güvenliği tehlikeye düşürmüştü. Türkiye, İran, Irak ve Afganistan temsilcileri Sadabat Paktı adıyla bir antlaşma imzaladılar. İş birliğinden çok bir dostluk antlaşması mahiyetinde olan bu Pakt’a üye devletler, birbirlerinin sınırlarına saygı göstermeyi ve birbirlerinin iç işlerine müdahale etmemeyi taahhüt ettiler.

Aşağıdakilerin hangisinin Sadabat Paktı’nın imzalanmasına zemin hazırladığı söylenemez?

Atatürk, yeni Türk Devleti'nin dış politikasını; "Yurtta barış! dünyada barış" diyerek özetlemiştir. Ayrıca Türkiye'nin komşuları ile birlikte geçmişin kötü anılarını unutarak barış içinde yaşamasını, dış siyasetin temellerinden biri saymıştır.

Aşağıdaki gelişmelerden hangisi, Atatürk'ün bu politikası doğrultusunda gerçekleştirilmiştir?

“Ben toprak büyütme meraklısı değilim. Barış bozma alışkanlığım yoktur ancak antlaşmaya dayanan hakkımızın isteyicisiyim. Onu almasam edemem. Meclis kürsüsünden milletime söz verdim: Hatay’ı alacağım! Milletim benim dediğime inanır. Sözümü yerine getirmezsem onun huzuruna çıkamam, yerimde kalamam. Ben şimdiye kadar yenilmedim, yenilemem; yenilirsem bir dakika yaşayamam.”

Verilen metinde Atatürk’ün hangi kişilik özelliği öne çıkmaktadır?

Lozan Barış Konferans’ında bazı konular Türkiye’nin isteği doğrultusunda çözüme kavuşurken, bazı konular Türkiye’nin aleyhine çözümlenmiş, bazı konuların çözüme kavuşması ise sonraya bırakılmıştır.

Lozan Konferansı'nda Türkiye’nin isteği doğrultusunda çözülemeyen sorunlardan hangisi Atatürk'ün ölümünden sonra Türkiye'nin isteği doğrultusunda çözülmüştür?

I. Hatay’ın anavatana katılması
II. Yabancı okullar
III. Musul sorunu
IV. Nüfus mübadelesi

Lozan Barış Konferansı'nda görüşülen sorunlardan hangileri çözümlenememiştir?

Osmanlı Devleti’nin verdiği kapitülasyonlardan yararlanan yabancı devletler Osmanlı topraklarında birçok okul açmışlardı. İlgili oldukları devletlerin konsoloslukları aracılığıyla yönetilen bu okullarda Osmanlı Devleti'nin yeterince denetim hakkı yoktu. Bunu değerlendiren yabancı okullar, eğitimden çok misyonerlik faaliyetleriyle meşgul oluyor ve ülkedeki azınlıkları devlete karşı isyana teşvik ediyorlardı. Bu ve benzeri olaylardan dolayı yabancı okullarda Türkçe dersi yanında tarih ve coğrafya dersleri de Türk öğretmenlerce Türkçe okutulacak ve okullar Türk müfettişler tarafından denetlenmesi kararı alındı. Alınan bu kararlar yabancı devletlerin tepkisini çekti. Fakat kurallara uymayan okullar kapatıldı.

Buna göre,

I. Türkiye yabancı okullar sorununu kendi müfredatı ile çözümlemiştir.
II. Yabancı okullar sorunu, yabancıların istekleri doğrultusunda çözümlenmiştir.
III. Yabancı okullar denetime tabi tutulmuştur.

verilen yargılarından hangilerine ulaşılır?